Let’s start thinking of Hanuka with a Yiddish song from the days of the sweatshops at the beginning of the 20th Century.
.
Oh you little candle lights
.
Morris Rosenfeld
.
Oh, you little candle lights
You tell of histories
Innumerable little tales.
You speak of bloody events,
Heroism and courage –
Wonders of log ago.
When I see you flickering
A sparkling dream comes to me
An ancient vision speaks:
“Jew, you were once a fighter,</.strong><p>
Jew, you were once victorious,” –
Lord, this is barely to be believed!
This was once how things were,
You once were a nation,
You were once in charge:
You once had a land,
You once were in control!
Ach! How deeply this moves!
Oh, you little candlelights!
Your little histories
awaken my anguish:
It moves my heart so deeply
And with tears it asks itself:
What will happen now?…
translation by Karen Alkalay-Gut
אָ, איר קליינע ליכטעלעך
טעקסט: מ. ראָזענפֿעלד
אָ, איר קליינע ליכטעלעך
איר דערציילט געשיכטעלעך,
מעשהלעך אָן אַ צאָל.
איר דערציילט פֿון בלוטיקייט,
בריהשאַפֿט און מוטיקייט –
ווונדער פֿון אַמאָל.
ווען איך זע אייַך שמינקלענדיק,
קומט אַחלום פֿינקלענדיק,
רעדט אַן אַלטער טרוים:
“ייד, דו האָסט געקריגט אַ מאָל,
ייד, גו האָסט געזיגט אַמאָל”, –
גאָט, דאָס גלייבט זיך קוים !…
ס’איז בייַ דיר אַ טאָלק געווען,
ביסט אַ מאָל אַ פֿאָלק געווען,
האָסט אַ מאָל רעגירט :
האָסט אַ מאָל אַ לאַנד געהאַט,
האָסט אַ מאָל אַ האַנט געהאַט !” –
אך ! ווי טיף דאָס רירט !
אָ, איר קליינע ליכטעלעך !
אייַערע געשיכטעלעך
וועקן אויף מייַן פּייַן :
טיף אין האַרץ באַוועגט עס זיך
און מיט טרערן פֿרעגט עס זיך :
וואָס וועט איצטער זייַן ?…